Yeme Bozukluğu

1- Yeme bozukluğu nedir? Nasıl anlaşılır ve belirtileri nelerdir?

Yeme bozukluğu kişinin yemekle arasında abnormal bir bağ olması durumudur. Kişi yemekle arasında duygusal bir bağ oluşturur. Bir kişi aşırı zayıf veya aşırı kilolu ise ihtimaller dahilinde yeme bozukluğu olduğunu düşünebiliriz tabii. Ayrıca saç dökülmesi soluk ten kusmaya bağlı diş çürümeleri hatta diş kayıpları da görebiliyoruz bazen.

2- Kendimiz veya yakınımızda yeme bozukluğu olduğu tanısını nasıl koyabiliriz, koyabilir miyiz?

Koyabilir miyiz bilemiyorum ama tahmin edebiliriz galiba, genel özellikleri; yalnız yemek yemekten hoşlanıyorsanız, gizli yemek yemek gibi durumlar oluyorsa yediğiniz yemeği saklıyorsanız, tüm gün kendinizi aç bırakıp bir oturuşta bol bol yiyoyarsanız veya duygularınızı yiyorsanız bir uzamana görünmenizde fayda var :) Genel kanı tüm durumlarda da kişinin günün büyük bir kısmında ne yiyeceğini düşünmesidir ve çoğu zaman alt nedenleri sadece kilo ile sınırlı kalmayıp çok derinlere iner. Tedavisi en zor olan durumlardan biridir.

3- Yeme bozukluğuna neden olan risk faktörleri ve tetikleyiciler nelerdir?

En büyük tetikleyicisi çocukluk çağında yaşanan bir taciz oluyor ikincisi ise otoriter bir anne evde sürekli izlenilen bir çocuk hele de çocukken hafif tombişse ergenleğini gözlemekte fayda oluyor. Sosyal medya da gördüklerimiz de büyük bir tetikleyici günümüzde :)

4- En sık görüldüğü yaş aralığı nedir? Kadın ve erkeklerde görülme yüzdeleri farklılık gösterir mi?

En sık 14-22 yaş arasında ortaya çıkıyor. Dediğim gibi çok fazla çeşidi var anoreksiya , blumiya , ortareksiya nervosa 1/10 oranında kadınlarda daha fazla görüyoruz obezite ve beden dismorfisinde ise bu oran yarı yarıya :)

5- Kaç farklı çeşidi ve seviyesi vardır? Bunlardan hangileri ciddi seviye kabul edilir ve ne gibi tedaviler uygulanır?

Çok fazla çeşidi var başlıcaları; anorksiya nervosa , blumiya nervosa, binge eating, obezite, beden dismorfisi bu günlerde yeni olarak litaretüre giren ortoreksiya nervosa ve daha saymadığımız bir sürü alt başlık. Anoreksiya kısaca zayıflık uğruna herşeyi yapabilecek kişi, bir hafta boyunca sadece 1 elmayla geçirebilir bazen ataklar gelir birden yeme krizine girip soluğu klozetin başında alabilir. Aşırı egzersiz ve müshil kullanımıda görüyoruz. Hayatta en korktukları şey ise kilo olmak oluyor .Blumiya da çok benzer fakat onlar yemek yemeyi çok seviyorlar :) Bi sebepten zayıflamak uğruna katı diyetler uygulayıp akşam iradelerini bozuyor, bir oturuşta yüksek miktarda besini alıp ardından pişmanlık duygusuyla yine soluğu klozetin başında alıyorlar. Binge de blumiyanın kusma olmayan versiyonu baktığımızda. Ortoreksiya da ise kişi sadece sağlıklı olarak sınıflandırdığı besinleri yemeye başlıyor fakat bunun ucu ne yazık ki bi süreden sonra Anoreksiya'ya kaçabiliyor belli bir süreden sonra süt, yoğurt, elma, havuç bile sağlıksız klasmanına girebiliyor ne yazık ki.

Obezite ise herkesin bildiği yüksek miktarda besin alımı. Her senaryoda da kişi bastırmış olduğu duygularını yiyor bir bakıma veya bir şey yemeyerek kendini cezalandırıyor. Beden dismorfisi ise genellikle aynaya bakıp "daha fazla kasım olmalı" veya "daha ince belim olmalı" diye düşünüp kişinin kendine bir türlü rahat vermemesi, artık spor ve beslenme dışında hiç bir şeye zaman ayıramayan kişilerde bu tanıyı koyuyoruz. Her senaryonun tedavisi farklı. Anoreksiya nervosa da kişi zaten tedaviyi kabul etmez o yüzden danışan ile birlikte çalışmak gerekiyor. Hayatta en korktuğu şeylerden biri kilo olmak zaten ve siz ona "kilo almalısın" gibi yaklaşım sergilerseniz koşarak uzaklaşır. Güzel olduğunun altını çizip anneyi veya aileyi durdurup bir beslenme programı çıkarmalısınız aynı zamanda yeme günlüğü de tutacak tabi ki. İlk başlarda kilo almayacağı konusunda anlaşıp o şekilde devam etmelisiniz ilerleyen seanslarda zaten size güvenip derinlerde yatan çoğu şeyi anlatmaya başlayacaktır. Blumiya, binge ve obezite ise biraz bağımlılığa giriyor gerçekten alkolik bir danışan ile nasıl çalışıyorsak onlarla da o şekilde çalışıyoruz. Tabii ki yine bir yeme günlüğü oluyor.

6- Yeme bozukluğu tedavisi ne kadar sürer? Belli ilaçlar veya beslenme programı uygulanması gerekir mi?

Tedavisi senelerce bile sürebilir çünkü hayatımızdan yemeği tamamen çıkaramayız onu sağlıklı bir şekilde hayatımıza yerleştirmek istiyoruz bu zaman alıcaktır. Her psikoloji rahatsızlıkta olduğu gibi zaman zaman geri tepmeler yaşanabilir o sebepten ortalama süre kişinin kendisine bağlı net bir süre veremiyorum :) İlaç takviyesi ileri vakalarda verilebilir çünkü çok ileri durumlarda çalma, yakma gibi çevreye zarar verici davranışlar görebiliyoruz.

7- Yeme bozukluğu genetik yatkınlık olarak da görülebilir mi yoksa tamamen kişiye özel mi? İnsanın yaşadığı çevre, aile, yaptığı iş gibi etkenler bunun üzerinde ne kadar etkili?

Genetik olarak yatkınlık vardır evet, annede varsa kızında daha ileri seviyede görebiliriz. Ama görmeyedebiliriz görmüyorsak aile ve çevre faktörlerinde bu davranışa iteleyecek bir durum olmamıştır diyebiliriz :)

Bu konuyla alakalı film önerisi : "Kemiklerine Kadar"

Konusu:

Ellen, yeme bozukluğu için şimdiye kadar 4 farklı tedavi merkezine gitmiş anoreksik bir genç kadındır. Ellen’ın ailesi onun gözlerinin önünde öldüğünü düşünmektedirler. Yetenekli bir sanatçı olan Ellen, yaptığı çizimin kendisi gibi anoreksik birine korkunç bir etkiye neden olunca çizmemeye başlamıştır. Kötü bir dönem geçiren, yaşamayı isteyip istemediğine karar veremeyen Ellen, sonunda 5. ve son kez tedavi olmaya karar verir. Anoreksi hastalarının tedavi merkezini yöneten sıra dışı doktor, Ellen'in hastalığını aşmasını ve yaşamayı seçmesine yardımcı olur.

Fragman:

https://www.youtube.com/watch?v=F24N9nbXEUw

İLETİŞİM:

ozyurdakardelen@gmail.com

https://www.evimdekipsikolog.com/Danismanlar/KardelenOzyurda/2053